Β.Κουτραφούρης
Ένα φαινόμενο που παρατηρείται παγκοσμίως στη συντριπτική πλειοψηφία των πόλεων και το οποίο με την πάροδο του χρόνου και τις συνέπειες της αστικοποίησης αποκτά συνεχώς μεγαλύτερη ένταση είναι αυτό της αστικής θερμικής νησίδας.Η αστική θερμική νησίδα είναι ουσιαστικά το φαινόμενο που περιγράφει τη διαφορά της θερμοκρασίας του αέρα που καταγράφεται στις αστικές περιοχές και είναι υψηλότερη σε σχέση με την αντίστοιχη στις γειτονικές περιαστικές και αγροτικές περιοχές. Αυτή η διαφοροποίηση της θερμοκρασίας γίνεται περισσότερο αισθητή κατά τις πρώτες νυκτερινές ώρες.
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες που καταγράφονται στο αστικό περιβάλλον σε σχέση με το περιαστικό οφείλονται στο θετικό θερμικό ισοζύγιο, όπως αυτό διαμορφώνεται στις πόλεις. Η έκλυση θερμότητας από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, τα υψηλά ποσοστά θερμοχωρητικότητας των αστικών επιφανειών και υλικών, η έλλειψη χώρων πρασίνου, η υψηλή συγκέντρωση ρύπων, η πυκνή δόμηση σε συνάρτηση με την “προβληματική” πολλές φορές αστική γεωμετρία που οδηγούν στον εγκλωβισμό της ακτινοβολίας λόγω της περιορισμένης δυνατότητας διακίνησης των αέριων μαζών (αστικές χαράδρες) αποτελούν κάποιους από τους σημαντικότερους παράγοντες έντασης του φαινομένου .
Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και άνεση και ενισχύει την ατμοσφαιρική ρύπανση και την ενεργειακή κατανάλωση.
Ενδεικτικά κάποια από τα βασικότερα προτεινόμενα μέτρα ,σε τοπικό επίπεδο [επίπεδο πόλης], για το μετριασμό του φαινομένου της «θερμικής νησίδας» αλλά και εν γένει για την περιβαλλοντική αναβάθμιση του αστικού κέντρου είναι τα εξής :
- Δημιουργία νέων χώρων πρασίνου (μικρών-pocket parks ή μεγαλύτερων) μέσω της αξιοποίησης των μέχρι πρότινος ανεκμετάλλευτων κοινόχρηστων χώρων ή των αστικών κενών του κεντρικού αστικού ιστού [αρχή αστικού “βελονισμού”]
- Προσπάθεια λειτουργικής διασύνδεσης των παραπάνω χώρων (είτε με φύτευση/δενδροστοιχίες κατά μήκος των οδών είτε με μη μόνιμες κατασκευές τύπου “parklet” [βλ.parklets San Fransisco ή Σουηδία-project “one minute city] όπου το πλάτος των υφιστάμενων πεζοδρομίων δεν επαρκεί για υποδοχή φύτευσης) με στόχο τη δημιουργία “πράσινων διαδρομών”
- Υιοθέτηση και ενσωμάτωση των βασικών αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού (ηλιασμός-σκίαση,αερισμός-ανεμοπροστασία,δομικά υλικά,πράσινο,υδάτινο στοιχείο κλπ) στις αναπλάσεις των υφιστάμενων κοινόχρηστων χώρων.
- Χρήση ψυχρών υλικών τόσο σε επίπεδο κοινόχρηστων χώρων όσο και στην κατασκευή κτιρίων.Στο ίδιο πλαίσιο προτείνεται και η αντικατάσταση της ασφάλτου από ψυχρά υλικά , όπου αυτό είναι δυνατό.
Ενδεικτικοί πίνακες με ιδιότητες υλικών (αφορά κυρίως υλικά που συναντάμε σε κοινόχρηστους χώρους)
- Διαμόρφωση πράσινων οροφών/φυτεμένων δωμάτων (green roofs) στα κτίρα.